Η ΠΟΛΥΥΜΝΗΤΗ

Η ΠΟΛΥΥΜΝΗΤΗ

     «Τῇ ἐνδόξῳ Κοιμήσει σου,

     οὐρανοὶ ἐπαγάλλονται…

     πᾶσα ἡ γῆ δὲ εὐφραίνεται…».

     Η κτίση σαλεύεται, η επίγεια και ουράνια. Χοροί αγγέλων κατέρχονται. Προφήτες και Πατριάρχες προϋπαντούν τους Αποστόλους, όπου καταφθάνουν στην τιμή της Παρθένου.

     Άνδρες και γυναίκες, πρεσβύτεροι μετά νεωτέρων, περικυκλούντες της Θεοτόκου «τὸν ἱερὸν κράββατον», προπέμπουν χαίροντες το «μέγα θαῦμα τῆς οἰκουμένης, τὴν ἀειπάρθενον Θεομήτορα».

     Πανηγυρίζει στην Κοίμησή της η ανθρωπότητα ότι αναλαμβάνεται η Βασίλισσα ως Μεσίτρια στα Βασίλεια του Υιού της.

     «Τί καλὴ ἡ πλησίον μου»!

     Ποια είναι αυτή η Πολυύμνητη;

     Ποιος μπορεί να ζωγραφίσει το ωραιότατο άνθος, όπου φανερώθηκε σ’ όλους τους αιώνες, σε κάθε ανθρώπινη φυλή; Και ποιος να περιγράψει τη θεόφωτη καλλονή του προσώπου της;

     «Αὕτη τῶν ἐπὶ γῆς ἡ δόξα,

     τῶν κατ’ οὐρανῶν ἡ τερπνότης,

     τὸ πάσης τῆς κτίσεως

     ἐγκαλλώπισμα…

     Αὕτη μόνη στηριγμὸς

     ὁμοῦ καὶ παράκλησις…

     ἡ τὴν γῆν οὐρανώσασα

     καὶ τὸ γένος θεώσασα».

     Πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας, ασκητές και ποιμένες, μελωδοί και ρήτορες, αυτήν έχουν πηγή και αιτία των ύμνων τους.

     Σ’ αυτήν ανήκει κάθε έπαινος και αναπέμπεται κάθε εγκώμιο, γιατί αυτή μόνη φανέρωσε ποιος πλάστηκε και ποιος μπορούσε να γίνει ο άνθρωπος.

     Από αυτήν, όπως λένε οι άγιοι υμνητές της, προήλθε η «καινὴ κτίση» και αυτή άλλαξε το παν στον κόσμο. Ο ουρανός δέχτηκε νέους αναγεννημένους πολίτες. Κι αυτούς τους μετέφερε από τη γη η Παρθένος.

     Κάθε μέρα μυριάδες πιστών ορθοστατούν ή γονατίζουν ευγνώμονα και παρακλητικά μπροστά στην ταπείνωση, αλλά και τη δόξα του σεβασμίου προσώπου της. Την τιμούν, την υμνούν, την μεγαλύνουν, γιατί «έγινε Μητέρα Εκείνου για τον Οποίον άξιζε να γίνει Μητέρα» (Νικόλαος Καβάσιλας). Και δίκαια, αφού «κανένας δεν αγάπησε το Θεό περισσότερο από την Παναγία και κανέναν δεν αγάπησε ο Θεός περισσότερο από αυτήν» (Γρηγόριος Παλαμάς).

     Διαχρονικά, πολλούς αιώνες π.Χ. και σ’ όλους τους μ.Χ., οι άνθρωποι την ύμνησαν και την τίμησαν όσο τίποτε άλλο ανθρώπινο. Προτυπώσεις, προφητείες, Οικουμενικές Σύνοδοι, μεγάλοι Πατέρες, ασκητές, υμνογράφοι και ποιητές για εκείνη μιλούν, εκείνην υμνούν. Κι αν είχε μύριες γλώσσες ο άνθρωπος και μύρια στόματα κι αν όλες των ανθρώπων οι γλώσσες μαζευτούν ποτέ, δε θά ’φτιαχναν τα επάξια εγκώμια, για να υμνήσουν τη Θεομήτορα. «Γιατί εκείνη βρίσκεται ψηλότερα από κάθε μέτρο δοξολογικό» (Ιωάννης Δαμασκηνός). Αυτή, λοιπόν, και μόνη αυτή «ἄξιον ἐστιν ὡς ἀληθῶς» να την ονομάζουμε «Πολυύμνητη».

     Δεν υπάρχει ακολουθία της Εκκλησίας μας που να μην μνημονεύεται, που να μην υμνείται και που να μην εγκωμιάζεται η Παναγία, ως κυριότερος μεσίτης Θεού και ανθρώπων, ως «διαπορθμευτής» των ανθρώπων από τη γη στον Ουρανό. Στους Όρθρους και στους Εσπερινούς, στις Ώρες και τα Απόδειπνα, στα Μεσονυκτικά και στις Θείες Λειτουργίες, σ’ όλα τα μυστήρια και σ’ όλες τις ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας μας, κατέχει την κορυφαία –μετά την Τριαδική Θεότητα– θέση. Ο Ακάθιστος Ύμνος, οι Παρακλητικοί και άλλοι Κανόνες, εμπνευσμένοι από την πανύμνητη μορφή της, για κείνη μιλούν και σ’ εκείνη αναφέρονται· στην Πολυύμνητη.

     Ιδιαίτερα το μήνα Αύγουστο, τον φορτισμένο με τη μνήμη της μεγάλης γιορτής της, στις καρδιές και τα χείλη των Ορθοδόξων παιδιών της, βρίσκονται μεγαλυνάρια και εγκώμια, θεοτοκία και ωδές. Και, καθώς με την Κοίμησή της παραλαμβάνει ο Υιός και Κύριός της την αγία ψυχή της, δεν γιορτάζει μονάχα η γη. Πανηγυρίζει κι ο ουρανός. «Χορεύει από χαρά ο Δαβίδ κι οι άγγελοι αντάμα του χορεύουν, οι αρχάγγελοι χειροκροτούν, δοξάζουν οι δυνάμεις, μαζί και οι αρχές αγάλλονται, οι εξουσίες ευφραίνονται κι οι κυριότητες χαίρουν, οι θρόνοι πανηγυρίζουν, τα χερουβείμ υμνούνε, δοξολογούν τα σεραφείμ· γιατί καθώς δοξάζουνε της δόξας τη Μητέρα, πιότερο αυτοί δοξάζονται» (Ιωάννης Δαμασκηνός). Ας τη δοξάσουμε κι εμείς κατά πώς μας προτρέπει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Ας φτιάξουμε τη θύμηση και την καρδιά μας ένα ταμείο και μια κατοικία των αρετών της Θεοτόκου, ώστε βλέποντάς μας η Παρθένος στολισμένους μ’ αυτές τις αρετές, να επιθυμήσει το κάλλος των ψυχών μας και να έρθει νοερά προς εμάς».

     Γιατί καθώς «ἐκεῖνοι ὁποῦ ἔχουσι περιστερῶνας ἀλείφουσι μύρον μίαν περιστερὰν καὶ τὴν ἀφήνουσι νὰ περιπατῇ εἰς τοὺς κάμπους καὶ εἰς τὰ δάση καὶ εἰς τὰ ὄρη διὰ νὰ συμμαζώξῃ μὲ τὴν ἐδικήν της εὐωδίαν καὶ ἄλλας περιστεράς, τέτοιας λογῆς καὶ ὁ πανάγαθος Θεὸς εὐωδίασεν καὶ ἄλειψεν μὲ τὸ Πανάγιόν Του μύρον τὴν σημερινήν Του νύμφην καὶ θυγατέρα, καὶ τὴν ἔπεμψεν εἰς τὸν κόσμον διὰ παράδειγμα ἔμψυχον πάσης ἀρετῆς».

     Ως άνθρωπος με την αρετή της η Θεοτόκος μεγαλύνει το ανθρώπινον γένος. Ως αξία του Θεού μπορεί να το υπερασπίζεται και να ελκύει την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο εξαιτίας του δικού της κάλλους.

     Και δεν περιορίστηκε να ευεργετήσει μόνο τους ανθρώπους, αλλά ανέτειλε ως φως και γι’ αυτούς τους Αγγέλους, που έγιναν σοφότεροι, αναγνωρίζοντας στο πρόσωπό της καλύτερα τη σοφία και την αγαθότητα του Θεού.

     Όλοι, Άγγελοι και άνθρωποι, ωσάν να χρησιμοποιούσαν τα δικά της μάτια, μπόρεσαν να δουν πιο καθαρά, και έγινε η Παρθένος η μοναδική οδηγός κάθε ψυχής και κάθε νου προς την αλήθεια του Θεού.

     «Εκείνο τον καιρό…

     ενώ Αυτός μιλούσε…

     μια γυναίκα μέσ’ απ’ τον όχλο

     ύψωσε τη φωνή της

     και είπε προς Αυτόν·

     Καλότυχη η κοιλιά

     που Σε βάσταξε

     και οι μαστοί που θήλασες!

     Και Αυτός της είπε·

     Πράγματι, έτσι είναι.

     Αλλά καλότυχοι

     είναι επίσης κι εκείνοι

     που ακούνε το λόγο του Θεού

     και τον κρατούνε

     μέσα τους στην πράξη»

     (Λουκ. 11, 27–28).

     Στον πηγαίο μακαρισμό της Μητέρας Του από μια γυναίκα του λαού, που Τον άκουγε να μιλά, ο Υιός της απαντά με τον μακαρισμό όλων όσων προσέχουν και φυλάσσουν τους λόγους Του.

     Φανέρωσε έτσι στους ανθρώπους πως δεν τίμησε τη Μητέρα Του με μεγαλύτερα από τους άλλους βοηθήματα, ούτε δημιούργησε ο Ίδιος την αρετή της, που είναι πάνω απ’ όλα προαιρετικό αγαθό και έργο της προσωπικής μας προαίρεσης.

     Αλλά η Πανάμωμη νίκησε την πρωτάκουστη και θαυμαστή νίκη με τα όπλα που έδωσε ο Θεός σε όλους τους ανθρώπους, με την υπερέχουσα αγάπη της που είχε προς τον Θεό, «με τη ρωμαλεότητα της σκέψης της, την ευθύτητα της θέλησης και τη μεγαλειώδη σωφροσύνη της».

     Απέδωσε στον Θεό αναγεννημένη την ωραιότητα, που χάρισε στην ανθρώπινη φύση μας.

     Η Παναγία Μητέρα μας. Η Πολυύμνητη.

※
[Από λόγους «Εἰς τὴν Κοίμησιν»
Ιωάννου Δαμασκηνού,

Γρηγορίου του Παλαμά,

Νικολάου Καβάσιλα,

Μακαρίου του Πατμίου

και Νικοδήμου του Αγιορείτου.

Από το Ορθόδοξο, μηνιαίο,

φοιτητικό περιοδικό

«Η δράσις μας»,

(1) Έτος Λστ΄, Τεύχ. 350,

(Αύγουστος–Σεπτέμβριος 1997),

σελ. 219.
(2) Έτος Μβ΄, Τεύχ. 410,

(Ιούλιος–Αύγουστος 2003),

σελ. 203–204.

Επιμέλεια ανάρτησης,

επιλογή θέματος και φωτογραφιών,

πληκτρολόγηση κειμένου:

π. Δαμιανός.]

※

⁜

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Εἰλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.

⁜